Na ruim 100 jaar neemt Medemblik afscheid van groenteboer Bos. De buurtwinkel van de gebroeders Herman en Peter Bos. Een afsluiting van een tijdperk. We blikken terug.
Zo’n beetje halverwege de Nieuwstraat staat het huis met de luifels. Ook bekend van de minimarkt op de stoep, boordevol verse groenten en fruit. Binnen lijkt de tijd te hebben stilgestaan. Je waant je in de jaren 50, 60, 70, 80; afhankelijk van je leeftijd. Je ruikt de gemengde geuren van groenten, fruit en aarde. Natuur. Het is er fris, ik wrijf in mijn handen. Ik herken de bruin papieren zakken, de tegels op de vloer, de granieten toonbank en de mensen daarachter. In tegenstelling tot wat de winkel doet vermoeden, worden zij wél ouder. En precies dat is de reden dat de zaak is verkocht. ‘Het is mooi geweest.’
Peter en Sanneke Bos ontvangen me in de laatste dagen voor de officiële sluiting. Op 29 november is de laatste verkoopdag. De schappen liggen nog vol. Voor de eerste keer kom ik verder dan de meterslange toonbank. In de kantine blikt Peter terug op ruim 100 jaar groenteboer Bos.
Ontmoetingsplaats
‘Onze grootvader was al groenteboer. In die tijd ventte hij langs de deuren, ook met vis en andere voedingswaar. Hij overleed in 1924, mijn vader was toen 11. De werkzaamheden gingen automatisch over op hem en mijn ome Jan. Zo ging dat vroeger; van vader op zoons. Langzaam raakte het venten uit de mode, de mensen wilden een buurtwinkel. Voor meer keus en een praatje. Het was net zo goed een ontmoetingsplaats.’
Vier groenteboeren
Vader Piet kocht het karakteristieke pand aan Nieuwstraat 58 in 1937. Het was toen een klein winkeltje. In 1952 volgde een restauratie door monumentenzorg. Inmiddels woonde hij met zijn vrouw, zoons Herman en Peter en dochter Wil in het woonhuis achter de winkel.
‘In de eerste jaren stond tante Marie, een zus van vader, in de winkel. Mensen gingen destijds naar de slager, bakker, groenteboer en kruidenier voor hun dagelijkse boodschappen. Het inwonersaantal was veel lager dan tegenwoordig maar er was in Medemblik ruimte voor meerdere groenteboeren; Age Minnema, Theo Brakeboer, Willem Arends. Ieder had zo zijn eigen klandizie. Het was druk en werd steeds drukker. Het woonhuis werd bij de winkel getrokken. Ons gezin verhuisde naar de Pekelharinghaven.’
Techniek of groenten
Moeder Bos overleed in 1970, ze werd maar 55 jaar. Vader Piet bleef achter met drie kinderen en een groeiende zaak. Herman was zes jaar ouder dan zijn broer Peter en hielp al op jonge leeftijd mee. Het werd snel duidelijk dat hij in de voetsporen van zijn vader zou treden. Peter ventte als jochie van 13 jaar met de bakfiets, maar koos voor een technische opleiding, gevolgd door een functie op de tekenkamer. ‘Tijdens mijn opleiding bleef ik op zaterdagochtend venten in Plan West om ’s middags te gaan voetballen bij DEK. Biertje toe. Dat waren mooie dagen. Ik wist nog niet zo precies wat ik wilde worden. Herman was een geboren groenteman, voor mij moest het idee groeien. Toen onze vader wilde stoppen, vroeg Herman me om ook in de winkel te stappen. Het was 1975 en ik zei ja. Het hemd bleek toch nader dan de rok.’
Samenwerking uit duizenden
Peter krijgt geen spijt van zijn keuze. De samenwerking met zijn broer blijkt er één uit duizenden. ‘We hadden wel eens woorden, maar echt ruzie is er nooit geweest. Zelfs al zou je willen, dan nog kreeg je geen ruzie met Herman. Daar was hij veel te gemoedelijk voor. Ik was nog wel eens opvliegerig, maar dan wist hij me altijd te ontdooien.’
Herman Bos
In alle hectiek van de verkoop, ophanden zijnde verhuizing en aandacht van de pers, zie ik Peter ook nu ontdooien. Het is bijna 11 jaar geleden dat Herman Bos, op zijn 65e verjaardag, overleed. Toch nog vrij plotseling ondanks de ziekte die in hem woedde. ‘Het sloeg een gat in onze familie en in het bedrijf. Alles werd anders. Het was zo prettig om met hem samen te werken. Ook voor Sanneke en de andere medewerkers. Hoewel hij meer achter de schermen werkte, trad hij makkelijker op de voorgrond dan ik. Hij was heel sociaal en joviaal. Had voor iedereen een luisterend oor.’
Gluren in de etalage
Naast zijn aandeel in de groentezaak was Herman actief in het verenigingsleven. Hij was vrijwilliger bij de kerk en de uitvaartvereniging, veilingmeester bij de Kerkenveiling. Veel Medemblikkers herinneren zich de ludieke koopjes die hij regelde zoals de stropdassen van de politieke top. Kon je een das bemachtigen van de zittende ministers van ons land. En hij spaarde antiek en curiosa. De etalage onder de luifel deed vaak dienst als klein museum. Leuk om even te ‘glauwen’.
De som van het succes
Peter glundert als we herinneringen ophalen en de plussen en minnen van beide heren bij elkaar optellen. De som was een succes. Peter stond vooral achter de toonbank en nam, met zijn technische achtergrond, klusjes onder handen. Ook voor een interne verbouwing draaide hij zijn hand niet om. Herman hield zich bezig met de logistieke processen, het snijden, bereiden en verpakken van aardappels, salades en panklare groenten. Alles voor het gemak van de klant.
‘Hij was gespecialiseerd in het opmaken van fruitmanden. Een mooi cadeau voor vele gelegenheden.’
Het tij keerde
Zoals alle middenstanders moesten Herman en Peter zich aanpassen aan de veranderende tijd. De 24-uurseconomie vroeg om ruimere openingstijden. In hoogtijdagen werkten ze met 5 medewerkers. De buurtwinkels kregen concurrentie van de supermarkten. ‘Deen zat vroeger naast ons. Dat was geen probleem, had juist een aanzuigende werking. Maar toen de supermarkt naar de Randweg verhuisde veranderde er veel. Alle andere groenteboeren waren al gestopt of verhuisd. Omdat wij op A-locatie zitten met veel parkeerplaatsen voor de deur, behielden we de aanloop. Maar het werd steeds rustiger.’
Familiebedrijf
De afgelopen 10 jaar draaiden Peter en Sanneke de winkel met zijn tweeën. Dat was zwaar. ‘Herman en wij hadden een perfecte balans. We vulden elkaar aan qua kennis en kunde. We vingen elkaar op bij vrije dagen en vakantie. Na zijn overlijden overwogen we de zaak te verkopen, maar omdat onze drie kinderen al wat groter waren en op eigen benen konden staan, zetten we de zaak door. Als familiebedrijf hadden we voldoende armslag om ons tussen de supermarkten staande te houden. Sanneke en ik hielden het plezier erin, maar de tijd valt niet te stoppen. Inmiddels ben ik bijna 70. Het is mooi geweest.’
Blik op de toekomst
De vaste klanten vinden het jammer. Ze zullen de producten en het praatje missen. ‘Bij ons is alles mogelijk. Een halve bloemkool, ter plekke gesneden groenten, advies over een recept, een praatje. We kennen iedereen en iedereen kent ons. Dat is nog altijd de kracht van een buurtwinkel.’
Per 1 december is de overdracht. Over de bestemming van het pand is Peter geheimzinnig. Weer groenten? Het zou zomaar kunnen. Ondanks gemengde gevoelens over het afscheid richt Peter zijn blik naar de toekomst. Wat er voor het echtpaar in de planning ligt? Wintersport, wielrennen, strand en vooral genieten van het niks moeten.
Dik verdiend na al die jaren trouwe dienst. Met grote dank wensen wij hen alle voorspoed voor de toekomst!